Жол қауіпсіздігі – елдегі өзекті мәселелердің бірі. Соңғы жылдары Қызылорда облысында жол-көлік оқиғаларының саны күрт өсіп отыр. Ресми деректерге сүйенсек, 2024 жылдың алғашқы бес айында облыс аумағында 242 жол апаты тіркелген. Соның салдарынан ондаған адам көз жұмып, жүзден астам тұрғын әртүрлі дене жарақатын алған. Осындай күрделі жағдайдың алдын алу мақсатында Қызылорда қаласында жол қозғалысы қауіпсіздігіне арналған ашық форматтағы жиын өтті.
Іс-шараны Жалпыұлттық социал-демократиялық партиясының Қызылорда облыстық филиалы мен облыстық Полиция департаментінің Жергілікті полиция қызметі бірлесіп ұйымдастырды. Жиынға ЖСДП облыстық филиалының төрағасы, облыстық қоғамдық кеңестің мүшесі Нұрбек Дәуренбеков пен «Жергілікті полиция қызметі» басқармасының басшысы Ердәулет Жаукеев қатысып, жол-көлік оқиғаларының себеп-салдарын саралап, оны азайту бағытында ұсыныстар ұсынды. Әрі қос тараптың бірлескен жобаларын жүзеге асыру бойынша түрлі бастамалар көтерілді.
Жоғарыда айтқанымыздай, өткен жылдың алғашқы бес айында Қызылорда облысында 242 жол-көлік оқиғасы тіркелген. Соның ішінде Қызылорда қаласының өзінде 110 апат орын алып, 12 адам қаза тапқан, 127 тұрғын түрлі жарақат алған. Статистика жол апаттарының 86–90 пайызы жүргізушілердің кінәсінен болатынын көрсетеді. Бұл – салғырттық пен жауапсыздықтың көрінісі ретінде бағаланып отыр. Жылдамдықты арттыру, қарсы бағытқа шығу, мас күйде көлік жүргізу, қауіпсіздік белдігін тақпау сынды өрескел тәртіп бұзушылықтар күнделікті өмірдің «қалыпты көрінісіне» айналып барады. Дәл осы жағдайды жол апатын «тағдыр» деп бағалауға болмайды. Бұл – заң бұзушылық, бейқамдық. Осы мәселелерді шешуге ЖСДП ҚОФ Төрағасы өз ұсынысын білдірді.
– Жол қауіпсіздігін арттыру – бір реттік шара емес, ұзақ мерзімді әрі кешенді жұмыс. Осы бағытта мынадай ұсыныстар әзірледік. Біріншіден, жүргізушілердің жауапкершілігін арттыру үшін автомектептердегі оқыту сапасын күшейтіп, жүргізуші куәлігін беру тәртібін қатаңдату қажет. Әсіресе, жол ережесін жиі бұзатын азаматтар қайта оқып, қайта сынақ тапсыруы тиіс. Екіншіден, мектептер маңындағы және тұрғын аудандардағы қауіпсіздік деңгейін арттыру үшін «қауіпсіз аймақ» жобаларын енгізу ұсынылды. Бұл ретте жылдамдықты тежейтін құрылғылар, қосымша жол белгілері, жарықтандыру және бейнебақылау жүйелерінің орнатылуы – балалардың өмірін сақтауда маңызды рөл атқарады. Үшіншіден, қоғамның өзін жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету процесіне белсенді қатыстыру қажет. «Жол сақшысы – өзіміз» ұранымен еріктілер қозғалысын құрып, азаматтардың фото-видео айғақтар арқылы тәртіп бұзушылықты тіркеп, тиісті органдарға хабарлауына жағдай жасалуы тиіс. Сонымен қатар, мобильді қосымша арқылы тәртіп бұзушылықтарды жедел жеткізудің тиімді жолдарын қарастыру ұсынылды. Төртіншіден, жол апаттарының алдын алуда заманауи технологияларды кеңінен енгізу қажет. «Сергек» және басқа бейнебақылау камераларын көбейтіп, әсіресе қауіпті аймақтар мен тас жолдарға орнату жолдағы тәртіпті сақтауға ықпал етеді. Тіпті, жеке көліктерге бейнетіркеуіш орнатуды ынталандырып, мысалы, сақтандыруда жеңілдік беру секілді механизмдер қарастырылуы мүмкін. Бесіншіден, жол инфрақұрылымын жетілдіру – әкімдік тарапынан жүйелі жұмыс жүргізуді талап етеді. Қауіпті учаскелерге аудит жүргізіп, қай жерде бағдаршам қою қажет, қай өткел жарықсыз – соның бәрін анықтап, нақты шешім қабылдау керек. Аулалар мен жаңа шағын аудандарда жаяу жүргіншілерге арналған инфрақұрылымды дамыту – өмірге тікелей әсер ететін мәселе. Соңғысы – заңнамалық тетіктерді жетілдіру. Мас күйде көлік жүргізуге қатысты жаза қатал болғанымен, басқа да өрескел бұзушылықтарға қатысты жауапкершілікті күшейту, әсіресе міндетті қайта оқыту сияқты шараларды енгізу маңызды. Бұл ұсыныстардың барлығын ЖСДП партиясы Парламент деңгейінде де көтеруге дайын. Себебі жолдағы тәртіп пен қауіпсіздік – тек ереже ғана емес, адам өмірінің, отбасы тағдырының, бүтін қоғамның мәселесі, – деді Н.Сағатұлы.
Осы тұста Ердәулет Жаукеев қоғаммен бірлесіп жұмыс істеудің маңыздылығына тоқталды. Оның айтуынша, полиция мен камера бәріне бірдей үлгере алмайды, ал жол тәртібін сақтау – әрбір азаматтың парызы. Егер азаматтар немқұрайлы болмаса, жолда болған заң бұзушылыққа көз жұмбаса, тиісті органдарға дер кезінде ақпарат берсе, нәтиже әлдеқайда оң болар еді. Әрбір ата-ана, әрбір жаяу жүргінші, әрбір көлік жүргізушісі жол қозғалысының қауіпсіздігіне өзінің үлесін қосуы қажет. Ал партия төрағасы Нұрбек Дәуренбеков жолдағы келеңсіздіктерге қатысты ойын ашық жеткізді. Оның сөзінше, жол-көлік оқиғасынан қаза тапқан жәбірленушіден кейін ғана қоғам дүр сілкініп, мәселе көтереді. Бірақ сол жағдай болмас үшін күнделікті сақтық пен тәртіп керек. «Жол апатын тағдырға жүктей салу – жауапкершіліктен қашу. Бізге кінәліні емес, шешімді іздеу қажет. Бұл жерде басты рөл – мемлекет пен қоғам арасындағы серіктестікте», – деді ол.
– Бүгінгі жиын – аса маңызды, дер кезінде көтерілген тақырыптың алаңы. Жол қауіпсіздігі – бұл тек полицияның міндеті емес, бұл – бүкіл қоғамның ортақ жауапкершілігі. Біз күнделікті жұмыста жол апаттарының салдарын ғана емес, оның себебін де анықтап, оны азайту жолында жүйелі жұмыс жүргізіп келеміз. Бірақ бір нәрсені ашық айтуымыз керек: камера бәріне үлгермейді, патруль де барлық көшеде қатар тұра алмайды. Ал тәртіпсіздік бір сәтте, бір бейқам сәтте орын алады. Сондықтан бұл іске әр азаматтың саналы араласуы қажет. Әр тұрғын, әр ата-ана, әрбір жүргізуші жолдағы тәртіпті сақтауға атсалысса ғана нәтиже болады. Біз заңмен емес, сана мен мәдениетпен әрекет етуіміз керек.
Мен ЖСДП облыстық филиалы ұсынған ұсыныстарды толық қолдаймын. Олар – бүгінгі ахуалды терең сараптап, нақты әрі орындалуы мүмкін ұсыныстар жасап отыр. Автомектептердегі оқыту сапасынан бастап, мектеп маңындағы қауіпсіздікті күшейтуге дейін – бәрі дұрыс бағыттағы қадамдар. Бейнебақылау, инфрақұрылым, заңнамалық өзгерістер – бұлардың бәрі жүйелі түрде жүзеге асуы қажет.
Сонымен қатар, біз полиция тарапынан қоғаммен байланысты тек есеп немесе хаттама арқылы ғана емес, ашық әрі тиімді диалог арқылы орнатуымыз керек деп санаймыз. Осы мақсатта менің бастамаммен әлеуметтік желілер арқылы қоғаммен тікелей байланысқа шығу, жолдағы қауіпсіздікке қатысты қысқа, нақты әрі мағыналы әлеуметтік роликтер түсіру жобасы қолға алынып жатыр. Бұл роликтерде тек құрғақ ескерту емес, адамның жүрегіне жететін мазмұн, бейнеқисын, нақты жағдайлар қамтылуы тиіс. Яғни, полицияның жүзі қатал бақылаушы емес, қоғаммен бірге әрекет ететін серіктес ретінде көрінуі керек.
Біз жол апаттарының статистикасын азайтуды ғана емес, жолдағы мәдениетті, адам өміріне деген құрметті арттыруды көздеп отырмыз. Бұл бағытта партия өкілдерімен бірлесіп жұмыс істеуге дайынбыз. Себебі бүгінгі көтеріліп отырған мәселе – жай ресми жиын үшін емес, әр үйдің амандығы, әр баланың қауіпсіздігі үшін өте маңызды. Полиция – қоғамнан бөлек емес, қоғаммен бірге. Ал жол қауіпсіздігі – бір ғана саланың емес, бүкіл елдің тәртібі мен сана деңгейінің көрінісі, – деді Е.Жәукеев.
Жиын соңында ЖСДП Қызылорда облыстық филиалы жол қауіпсіздігіне қатысты барлық ұсыныстарды жинақтап, Полиция департаментіне және тиісті органдарға жолдайтынын мәлімдеді. Бұл мәселе партияның тұрақты бақылауында болады. Себебі жолда жүрген әрбір азаматтың амандығы – қоғам мен мемлекеттің бірлескен іс-қимылына байланысты. Жол ережесі – жай заң емес, өміріміздің қауіпсіздік кепілі. Бүгінгі жиыннан кейін айтылған әр пікір, ұсыныс сөз күйінде қалмай, нақты іске айналуы тиіс. Жол мұраты – жету. Ендеше, әрбір сапарымыздың соңы амандықпен аяқталуы үшін баршамыз жауапкершілікпен әрекет етейік.
Ердәулет СӘРСЕНҰЛЫ
ЖСДП Қызылорда облыстық филиалының хатшысы