Ата заңымыздың 30 жылдық мерекесі қарсаңында 29 тамыз күні Облыстық Полиция департамтентінің үлкен мәжіліс залында сала ардагерлер мен қызметкерлер құрамының қатысуымен Құқық қорғау саласында қырық алты жыл, Полиция департаментінің Заң бөлімі бастығы лауазымында жыйырма үш жыл қызмет атқарған әріптес інім, запастағы полиция полковнигі Қоразбаев Хұсайын Асанұлының «Ақмешіт баспа үйінде» шығарылған «Офицер жазбалары» атты кітабының тұсауы кесілді.
Жинақтың алғысөзі Қорқыт ата атындағы Қызылорда Университетінің профессоры, филология ғылымдарының кандидаты, Қазақстан Педагогика ғылымдары академиясының академигі, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Ғабит Тұяқбайдың «Өре мен өріс» атауымен аталған. Тіл маманы, ғалым-филолог Ғ.Тұяқбай алғысөзде төмендегідей пікір білдірген: Өз тарихымызды зерттеу, зерделеу тек кәсіби тарихшының ғана міндеті емес, автор өзін «Мен-қазақпын» деп танитын қазақтың, өзін ұлтжанды азаматпын деп есептейтін әр азаматтың, таным көкжиегін кеңейткісі келетін әр тұлғаның халық алдындағы перзенттік бір парызы.Жинаққа енген ұлт тарихына зерттеулер мен сараптамалық мақалалар қаламгердің бойындағы осындай қасиеттердің тоғысқандығының айғағы.Тарихты білу-өткенді зерттеу ғана емес, одан сабақ алу, болашақты саралау.Тарих-бұл халықтың рухани тірегі, ұлттың тұтастығы мен дамуының қайнар көзі. Әрбір тарихи оқиға-уақыттың айнасы, ал сол оқиғаларды түсініп, олардың мән-мағынасын ашу-бүгінгі және келер ұрпақтың басты міндеті.Өз тарихын білетін ұрпақ-болашағына сенімді қадам басады. Жинақ оқырмандарға тың мағлұматтар ұсынып, жаңа көзқарас қалыптастыруға септігін тигізеді деп сенеміз.Тарихты тану арқылы ұлттық сана нығаяды, елдік рух асқақтайды. Кітаптағы рухани қазынамыздың бір бөлшегі, ұлттың жүрегінен орын алған, халқының тағдырын өзгерткен, болашақ ұрпаққа өнеге қалдырып, тарих сахнасына өшпес із қалдырған ұлы тұлғалардың өмірі мен қызметіне арналған мақалалар оқырманды бей-жай қалдырмайды.Әрбір мақала белгілі бір тұлғаның өмір жолын, қоғамға қосқан үлесін, мұрасын талдап, олардың өнегелі істерін бүгінгі күннің биігінен бағалауға тырысқан. Кітапта жарияланған мамандығы заңгер автордың қылмыстық істерге арналған бір топ мақалаларының шынайлығы, өмірден алынған деректілігі құндылығын арттыра түседі.Сонымен қатар мақалаларда қылмыстық құқықтың негізгі қағидалары, қылмыстық істерді талдау, сараптау, заңнамадағы өзгерістер мен олардың тәжірбиеде қолданылуы, қоғамда жиі кездесетін қылмыс түрлері, олардың алдын алу шаралары жан-жақты қарастырылған, сондай-ақ жинақтағы құқық қорғау органдарының қызметі туралы ұсынылған құнды мәліметтер қылмыстық құқыққа қызығушылық танытатын оқырмандарға, жалпы оқырман қауымына құқықтық сананы нығайтуға, заңнаманы түсінуге және қылмыстың алдын алу шараларын бағалауға пайдалы деп сенеміз.
Жинақтағы материалдар зерттеушілерге, ұстаздарға, сондай-ақ халқымыздың ұлы перзенттері туралы тереңірек білгісі келетін барлық оқырманға арналған.Кітаптың басты мақсаты оқырманға жаңа идеялар ұсынып, ой-өрісін кеңейту, ғылыми және танымдық ақпараттарды жүйелеу. Оқырмандарға айтарымыз-осы жинақтағы әрбір мақаланы зерделеп, одан қажетті білім мен тәлім алуға тырысыңыз. Оқыған, ізденген, зерттеген адам ешқашан адаспайды, себебі білім мен ғылым жолы-болашаққа бастар жол.
Аталмыш кітапқа автордың ұзақ жылдар құқық қорғау саласындағы қызмет кезіндегі орын алған атышулы қылмыстар мен тергелген қылмыстық істер, жаңадан қабылданған заңдар, тарихи зерттеулер мен портреттік очерктер енгізілген. Жинаққа енген мақалалар автордың талай жылғы өмірлік тәжірбие мен дүниетамының, зерттеу мен зерделеудің, ой мен толғаныстың нәтижесі екені анық. Автордың әр мақаласы өмірдегі өзекті мәселені көтере алуымен, сол арқылы оқырманға ой салуымен құнды. Автордың ұлт тарихына деген қызығушылығы, өзінің о баста алған білімін жетілдіре отырып, зерттеушілікке ұластыра алғандығы өре биіктігі мен өрісінің кеңдігін көрсетсе керек. Зерттеу мақалаларында қазақ халқының қалыптасу кезеңдері, мемлекет құру жолындағы күрестер, елдің саяси, әлеуметтік, мәдени даму ерекшеліктері және ұлы тұлғалардың, мемлекет қайраткерлері, ел қорғаған батырлар, ағартушылар, дарын иелері, ұлтымызды жаңа деңгейге көтеруге күш салған азаматтардың өмірі мен қызметі туралы құнды деректер қамтылған.Сонымен қатар, кітап беттерінен жаһандық оқиғалар мен олардың қазақ даласына тигізген ықпалын, халқымыздың әлемдік өркениеттегі орнын айқындайтын мәліметтерді табасыз.Бұл жинақ студенттерге, заңгерлерге, құқық қорғау саласы қызметкерлеріне, зерттеушілерге, ұстаздарға, сондай-ақ халқымыздың ұлы перзенттері туралы тереңірек білгісі келетін барлық оқырмандарға арналған.
Енді автор жайлы қысқаша анықтама бере кетейік.Х.Қоразбаев 1961 жылы Қызылорда қаласында дүниеге келген.1979 жылы Қызылорда қаласындағы 253 қазақ орта мектебін, 1982 жылы КСРО Ішкі істер министрлігінің Алматы өрт-техникалық училищесін (Өрт қауіпсіздігінің инженері мамандығы), 1996 жылы ҚР Мемлекеттік Тергеу комитетінің Қарағанды Заң институтын аяқтаған. 1982-2002 жылдар аралығында облыстық ішкі істер басқармасының Өрттен қорғау бөлімі мен Қызылорда қалалық ішкі істер бөлімінде орта, аға басшы лауазымдарында, Анықтама бөлімшесінің бастығы, Қызылорда қалалық ішкі істер бөлімі бастығының орынбасары, департаменттің тергеу бабсқармасының аға тергеушісі, штаб басқармасы бастығының орынбасары, 2002-жылдан бастап осы жылдың сәуір айына, шекті жасы бойынша зейнетке шыққанына дейін облыстық Полиция департаментінде жаңадан ашылған Заң қызметінің (аға заң консультанты, департамент бастығының құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі, Заң бөлімінің басшысы) басшысы лауазымын абыроймен, жемісті атқарып келді.
2001 жылы ҚР ішкі істер министрлігі Қостанай Заң институты жанындағы мамандардың білімін жетілдіру курстарын, 2005 жылы ҚР ішкі істер Алматы Академиясының «Ішкі істер органдарының басшы құрамын даярлау институтының жоғары академиялық курстарын, 2006 жылы ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы жанындағы мемлекеттік қызметшілерді қайта даярлау және біліктілігін арттыру институтын «Адам құқықтарын қорғау: әлемдік тәжірбие және Қазақстан» мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру семинары бағдарламасын аяқтаған.
Ішкі істер органдары мен мемлекеттік қызметтегі ұзақ, мінсіз қызметі мен жеткен жетістіктері үшін қызмет барысында 63-рет марапатталған. 1980 жылы ХХII Мәскеу жазғы Олимиада ойындарына Қазақ ССР күштік құрылымдар құрамында қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету барысында үлгілі қызметі үшін КСРО Ішкі істер министрі милиция армия генералы Н.А.Щелоковпен «алғыс» жарияланған.Бірнеше рет Қазақ КСР, Қазақстан Республикасы ішкі істер министрлігінің, Қызылорда облысы мен қалалық әкімдерімен, Полиция департаменті мен Ресей Федерациясы Байқоңыр қалалық әкімшілігі басшысы мен ішкі істер министрлігінің Байқоңыр комплексі ішкі істер басқармасы басшылығымен грамотолармен, алғыс хаттармен, ақшалай, заттай және көптеген медальдерімен марапатталған.
Жинаққа бұрын республикалық және жергілікті БАҚ-тарда, «Заң» республикалық құқықтық ғылыми-практикалық журналына, «Егемен Қазақстан», «Заң», «Сақшы», «Түркістан», «Президент және Халық», «Айқын», «Жеті жұрт», «Сыр бойы», «Ақмешіт ақшамы», «Ақмешіт апталығы», «Ақмешіт Ардагері», «Ақмешіт жастары», «Жалағаш жаршысы», «Өскен өңір», «Тіршілік тынысы» т.б. басылымдарда жарияланған Қазақ ССР ішкі істер министрінің бұрыңғы орынбасары, милиция генерал-майоры Н.Алмағанбетов, Қазақстан Республикасы Парламент Сенатының бұрыңғы депутаты И.Амиров, Шиелі аудандық Полиция бөлімінің бұрыңғы учаскелік полиция инспекторы, II-дәрежелі «Айбын» орденінің иегері полиция лейтенанты Т.Қозыбаев, Орта Азия Әскери округының бұрыңғы қолбасшысы армия генералы В.Лобов (жүргізілген журналистік зерттеу нәтижесімен), қазақтың белгілі батырлары, тұлғалары туралы Қазақстан тарихы, т.б. әртүрлі тақырыптарға қатысты мақалалары жарияланған. «Жауынгер, Заңгер, Тұлға» (Қызылорда. Ақмешіт баспа үйі. 2022 ж.). кітабының авторы. Сонымен қатар автор мақалалары Қазақстан Республикасы әлеуметтік ғылымдар академиясының академигі, тарих ғылымдарының докторы Х. Ғабжалиловтың бастамасымен құрылған «Алаш» тарихи-зерттеу орталығымен (Алматы 2006 ж.) «Қазақ ру-тайпаларының тарихының» жинақтарының (авторлар белгілі тарихшылар Т.Омарбеков, Б.Кәрібаев және т.б.) тарихи еңбегінің 1 том, 2 кітабында, Қазақстан Республикасы ішкі істер министрлігі Тергеу қызметінің 40 жылдығына (Қызылорда, 2003), Сыр өңірінің сақшылары (Алматы, «Эверо», 2008), Міндет. Абырой. Ерлік. (Қызылорда, «Қызылорда-Қанағаты», 2022), Сыр бойының сақшылары (Қызылорда, «АБДИ», 2012), т.б. бірнеше кітаптарына енген.
Автордың бірнеше мақалалары ҚР мәдениет және спорт министрлігінің Кітап палатасының Газет мақалаларының шежіресіне енген. Мемлекеттік библиографиялық көрсеткішіне Жалағаш ауданы Ардагерлер кеңесінің төрағасы С.Алиев туралы «Еңбекте үлгі, елге сыйлы» мақаласы (Сыр бойы газеті, 01.02.2020ж.№15-16) 631 (Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру және басқару) бөліміне, «Қоғамға аса қажет заң» атты мақаласы (Егемен Қазақстан 09.11.2023 ж. (Құқық.Заң ғылымы) бөліміне, «Сергіткіш сусынның зияны» атты мақаласы (Егемен Қазақстан газеті, №2, 2024 ж.), (Мемлекеттік әкімшілік басқару) бөліміне, «Кремльге хат» мақаласы (Сыр бойы газеті, №17, 01.02.2024 ж.) (Қазақстан тарихы) бөліміне және мен туралы (Сыр бойы газеті, № 60-61, 20.04.2024ж.) «Қаруды қаламға ауыстырған» мақаласы (Газеттер, баспасөз.Журналистика) бөліміне енгізілген.
Сонымен қатар, «Дактилоскопиялық және геномдық тіркеу туралы» заңы туралы мақаласы Қазақстан Республикасы Ұлттық академиялық кітапханасының электрондық базасына, Қазақстан Республикасы ішкі істер министрлігінің Ш.Қабылбаев атындағы Қостанай Заң Академиясы мен А.Байтұрсынов атындағы Қостанай Мемлекеттік университеті оқу бағдарламасына әдістемелік құрал ретінде енгізілген. «Егемен Қазақстан» газетінің 2024 жылдың 22 ақпан санында жарияланған «Сергіткіш сусынның зияны» атты мақаласы арқылы энергетикалық сусындарды елімізде кәмелетке толмағандарға сатуға тыйым салу туралы ұсынысы балалардың болашағына алаңдап отырған ата-аналар, оқырмандар арасында қызу қолдау тауып, пікір-талас тудырды. Қазір бұл өзекті мәселе бойынша газды сусындарды кәмелетке толмағандарға тыйым салу, жалпыға сату тәртібін реттеу туралы Үкіметте арнайы заң әзірленуде.
Автор 2023 жылы Қорқыт ата атындағы Қызылорда Университетінде «Жаңа Қазақстан: мемлекеттік құқықтық, экономикалық және әлеуметтік жүйелерін дамытудың өзекті тенденциялары» атты студенттер арасындағы өткізілген республикалық ғылыми-тәжірбиелік, сондай-ақ, С.Бәйішев атындағы Ақтөбе облыстық әмбебап ғылыми кітапханасында халық батыры Сапура Мәтенқызының 270 жылдығына арналған «Қазақтың қайсар қызы Сапура» атты республикалық ғылыми-теориялық конференция жұмысына қатысып, баяндама жасаған.
Автор Қазақстан Журналистер, Заңгерлер одағының мүшесі, Ақпарат саласының үздігі, Қазақстан ішкі істер министрлігі мен Төтенше жағдайлар министрлігінің «Құрметті Ардагері».
Ел Президенті Қ.К.Тоқаевпен қоғамдағы еңбек адамының мәртебесін көтеру, ұлттық құндылықтарды қоғамға кеңінен насихаттау мақсатында еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына елеулі үлес қосқан азаматтар арасында «Адал адам—Адал еңбек-Адал табыс» бағдарламасы бойынша үстіміздегі жылдың 12 сәуірінде өткізілген республикалық байқаудың «Үздік Еңбек Адамы» номинациясы бойынша «Жеңімпаз» атанып, 1-дәрежелі диплом, «Төс белгі» мен статуеткамен марапатталды.
Жинақта жарияланған «Мұхаммед пайғамбар және түріктер», Қосым қожа, Бармақ, Сәрке батырлар, Жүзжасар би, 1986 жылғы «Желтоқсан оқиғалары» мен осы оқиғалар барысында алаңға шыққан жастарды басып-жаншып, халыққа айдап салу туралы Кремль бұйрығын орындаудан бас тартқан кеңес генералы В. Н. Лобов, қазақты қырғынға ұшыратқан жоңғар-қалмаққа зеңбірек жасап берген швед офицері туралы «Ренат Ресей тыңшысы ма?», «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған қазіргі заманда жастар денсаулығын құртып жатқан газды сулар туралы «Сергіткіш сусынның зияны» облысымызда орын алған такси жүргізушілерінің өлтірілу қылмыстары, өзі қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге қатысқан 1980 жылғы Мәскеу Олимпиадасы туралы, тағы да менің көңілімнен шыққан басқа да мақалалар оқырманға қатты ұнап, жүректерінен орын алатынына сенімдімін.
Елімізде быйыл «Ұлттық кітап күніне» орай тұңғыш рет жұртты кітап оқуға ынталандыру, оқу мәдениетін қалыптастыру үшін Ұлт мерейі- «100 кітап» жобасы аясында «Таңдаулы 100 кітапты бірге анықтайық» жаңа ұлттық жоба-сауалнамасы жарияланған болатын. Әй, әттеген-ай! «Офицер жазбалары» быйыл жыл басында жарық дүниеге келіп, тұсау кесері ақпан-наурыз айларында болғанда ғой.Себебі, сәуір айынан бастап тамыз айының 10-на дейінгі аралықта жарияланған сауалнаманың нәтижесі 10 тамызда жарияланды. Аталмыш кітап оқырмандардың қолына ертерек тигенде сол жүздікке ілінері сөзсіз еді-ау деп ойлаймын.Иә, ілінері анық еді.
Кітаптағы мен туралы жазылған дүниені оқығанда маған оралған ой:
Хұсайын інім, жаным-ай,
Әңгіменің анығы-ай.
Оқып осы кітапты,
«Өзімді қалдым танымай»
Алланың берген білімі-ай,
Марқасқам жоқ-ау мінің-ай.
Көзбен тілден аман бол,
Жазушы-заңгер інім-ай!
Іс-шараға қатысқан ішкі істер органдары мен Ұлттық Ұлан ардагерлерінің Қызылорда облыстық филиалының төрағасы, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі облыстық мәслихат депутаты, Әмірбек Шаймағанбетов қарумен қаламды қоса алып жүрген әріптесінің тұсауы кесіліп отырған кітабына құтты болсын айтып, шығармашылық табыс тілеп, жинаққа енген жерлесіміз, он тоғыз жыл ішкі істер министрінің орынбасары болған милиция генерал—майоры Нұрылла Алмағанбетов, Ақтөбе облысы сотының бұрыңғы төрағасы, экс-сенатор, жерлесіміз Иран Амиров, қызмет бабында қаза болған «Айбын» орденінің иегері, полиция лейтенанты Талғат Қозыбаев, «Берия бандасы, жазасын өтеген туыстар», «Кремльге хат», Сыр еліне белгілі милиция ардагерлері А.Қазбеков, А.Аширов, Т.Алиев, Б.Ысқақов, Д.Нұрбаев туралы, т.б. мақалалардан жақсы әсер алғанын айтты.
Қазақстан Республикасы ішкі істер министрлігінің «Құрметті Ардагері» запастағы полиция подполковнигі Сәбит Тәжіғұлов автормен уақытында облыстық департаменттің анықтау, тергеу саласында бірге қызмет атқарғанын, оның білікті заңгер екеніне тоқталып, автордан алдағы уақытта Сыр елінің тарихына, белгілі тұлғаларға қатысты керемет туындылар күтетінін айтты.
Қазыбек Әшірбекұлы
Қазақстан Республикасы ішкі істер министрлігінің
Құрметті және Еңбек ардагері.
Қазақстан Журналистер одағының мүшесі.