(әкем Қайрақбай Нұрыбаев пен анам Ұлша Шарапатқызы жайында…)

Өмір дегеніңіз қамшының сабынан да қысқа… Тіпті құстың тұмсығындай-ақ… Сол уақытта қаншалықты із қалдыра алуың тек өзіңе ғана байланысты қадам. Өмір белесінде әкеміз Қайрақбай Нұрыбаев сол құс тұмсығындай уақытта білікті басшы, ұлағатты ұстаз, елін сүйген азамат бола алды. Ал өмірден ерте кеткен әкеміздің орнын жоқтатпай, балаларға тәлімді тәрбие берген анамыз Ұлша Шарапатқызы бар ғұмырын отбасына арнады.

Әкем Қайрақбай Нұрыбаев 1948 жылы Тереңөзек ауданы Құндызды ауылдық кеңесінде (қазіргі Қалжан ахун ауылында) дүниеге келген. Аудан орталығындағы М.И.Калинин атындағы орта мектептің түлегі. Қызылорда қаласындағы Гоголь атындағы мемлекеттік педагогикалық институтын қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі мамандығы бойынша бітірген. Еңбек жолын 1970 жылы №126 И.В.Чапаев атындағы сегізжылдық мектепте мұғалім болып бастаған ол әр жылдары халық депутаттарының аудандық Кеңесі атқару комитеті ұйымдастыру-нұсқау бөлімінің нұсқаушысы, осы бөлімнің меңгерушісі қызметтерінде болады.  Кейіннен Тереңөзек аудандық мәдениет бөлімінің меңгерушісі, халық депутаттарының Құндызды ауылдық Кеңесі атқару комитетінің төрағасы болып еңбек етті. Ол өмірінің соңына дейін Қалжан ахун ауылындағы №126 орта мектебінің директоры қызметін абыроймен атқарды.

Әкеміздің салған сара жолы кейінге үлгі болды. Балаларға ұстаз болып, шәкірт тәрбиелеп жүргенде мен әкемнің берген тәрбиесімен басты мақсатты елге қызмет ету деп алдым. Оның әрбір жолы, әрекеті мен ұстанымы мен үшін зор үлгі. Әкем 1975 жылдан 1984 жылға дейін Тереңөзек поселкелік Кеңесінің депутаты болып сайланса, 1984 жылдары Құндызды ауылдық Кеңесінің депутаты болды. 1994-1999 жылдар аралығында бірінші шақырылған Тереңөзек аудандық мәслихат депутаттығына №8 Қабылкөл сайлау округінен сайланды. Еңбегі еленген азамат облыстық мәдениет саласы және білім саласы басқармаларының марапаттарын алған, «Қазақстан Республикасы Конституциясына – 10 жыл» мерекелік медалімен наградталған.

«Кімнің баласысың?» деп сұрағанда мен әкемнің есімін мақтанышпен айтамын. Ал «Қайрақбайдың ұлымын» дегенімде үлкендер, әкемнің көзін көргендер ол туралы жақсы сөздерін айтып жатады. Соңына өшпес із қалдырған әкемнің көзін көргендер арқылы «Менің әкем жақсы адам» деп тағы да бір қайталап отырамын. Ол – мен үшін үлкен мақтаныш, зор мәртебе.

Әкемнің бейнесі ауыл халқының жадында ел жанашыры, елдің қамын ойлаған азамат ретінде қалды. Ол елге қызметте жүріп, талай шәкіртті, жас мамандарды тәрбиеледі. Оларға елдің ертеңі, аға буынның ізін басар азамат  деп қарады. Қазіргі материалдық дүние құндылыққа айналған заманда ел үшін еңбек ету – кейбір ғана емес, тіптен мыңдаған замандастарымыздың бойынан табыла бермейтін мінез. Ал, әкемнің 1988 жылдары Қызылорда қаласына басқа бір жоғары лауазымды қызметке шақырылғанда қызметтен де, үш бөлмелі жаңа пәтерден де бас тартып, туған ауылына еңбек етуге келуін азаматтық деп қалай айтпасқа. Дәл осы жағдай ел аузында әлі күнге дейін айтылады. Шәкіртері мен қызметтестері әкемнің осы әрекетінен үлгі алғанын жиі еске салады. Ондайда мен де «Әкем мақтанатындай ұл болуым керек» деп, алға қойған мақсатымды айқындап, асыл мұратқа қарқынды қадам баса беремін.

Әкем талай жанның бойына қанат бітірді. Талабын шыңдады. Ол тек білім беретін ғана емес, тәрбие беретін, шәкірттің шамшырағын жаға білетін ұстаз ретінде ел жадында айтылып жүр. Өтірік өлең айтысының шебері, ақын Замаддин Ибадуллаевтың республикалық айтыстарға қатысуын ұйымдастыру шараларына басшылық жасаған да әкем болатын. Қоғамдық жұмыстың қай-қайсысына болса да дереу білек түріп, кірісіп кететін. Айтпақшы, тәуелсіздіктің алғашқы жылдары көше атауларының қазақшалануына және ауылға Қалжан ахунның атының берілуіне қомақты үлес қосты. Ауыл сыртындағы жасыл-желекті бау осы кезде «Қайрақбай ағашы» деп аталады. Ауыл қойған, ел қойған атау. Міне, ол жерде де әкемнің ізі сайрап жатыр. Елді жақсылыққа үндеу, жұмылдыруда алдыңғы қатарда жүретін. Ауылға жаңа мектеп салынуында да халықты жұмылдыруда, асармен ғимарат салуға көп еңбектенді.

Оның әрбір әрекеті үлгі болатын. Қалжан ахун Бөлекбайұлы, Қайқы батыр, Жансымақ емші, Ысқақ күйші, Есмахан сынықшы, Беркімбай әулие сияқты тұлғалар жайлы әңгімесімен елді ұйытып, еліте білетін. Ал оның тағы бір ерекшелігі – біздің үйде басымыз қосыла қалса, барлығымыз шахматтан жарыса кетеміз. Әкемнің балаларын зерек, зейінді етуге, жағымсыз дағдылардан алыс болып, жақсылықтың жаршысы болуына бар күшін салғаны осыдан-ақ айқын аңғарылады. Оның ұйымдастырушылық қабілеті мектеп ұжымының сан мәрте спорттық жарыстарда, білім саласы кәсіподағы ұйымдастырған жас ұстаздар арасындағы көңілді тапқырлар клубы сайыстарында облыстық жүлделерді алғанынан да байқалады. Ол басқарған уақытта мектепте құрылған «Сырдария серілері» командасы талай жерде бас бәйгені қанжығасына байлады.

«Жақсы әке – балаға қырық жыл азық» деген бар. Әкем маған азық болса, әкеме әкесі, менің атам азық болды. Атам Мұстафаев Нұрыбай Ұлы Отан соғысына қатысып, елге аман сау келіп өмірінің соңына дейін бақташы болған. Ол «Ұлы Отан соғысының ІІ дәрежелі» орденімен, бірнеше медальдармен марапатталған. Ал әжем Мұстафаева Ұмытқан мал шаруашылығы саласында сауыншы болып еңбек еткен. Әжем бірнеше мәрте аудандық Кеңеске депутат болып, «Лениннің 100 жылдығы», «Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 50 жылдығы» медальдарымен марапатталған.

«Жігіттің жақсысы – нағашыдан» дейді қазақ. Таяуда ғана асыл анам Ұлша Шарапатқызы өмірден өтті. Әкеміз келмеске кеткенде «осы балаларды қалай да жеткізуім керек» деп, бар ғұмырын біздің болашағымызға арнап, білім мен тәрбиені қатар сіңірген анамыздың еңбегі ерен. Оның көрегендігі мен махаббаты бізді өмірге құлшындырды. Әркез қанаттандыра білді.

Нағашы атам Шарапат Жансымақов Ұлы Отан соғысына қатысқан соғыс ардагері әрі бала оқытып, шәкірт тәрбиелеген ұстаз болды. Ал оның әкесі Жансымақ – емшілік қасиет қонған жан. Сырдария өзенінің Қалжан ахун ауылы тұсында «Жансымақ ағашы» деген жер әлі бар. Қай жағымнан алсам да, оңай шағылар жаңғақ емеспін деп, арманым мен мақсатыма тіке жол тартуда осы кісілердің қолдауы – жаныма азық.

Анам Тереңөзек кентінде, кейінгі жылдары қазіргі Қалжан ахун ауылында пошта және байланыс саласында жұмыс істеді. Әкем екеуі бес баланы өмірге әкеліп, олардың әрбірін қанаттандыра алды. Анам көзі тірісінде әкем жайлы үнемі жақсы нәрселерді айтып, біздің санамызда да ұлы тұлғаны қалыптастыра білді. 2009 жылдары әкемнің жеке кітапханасындағы 300 дана кітапты анам мектеп кітапханасына табыстады… Иә, әкемдей білімді, әкемдей зейінді тұлғалар ауылдан әлі де шыға берсін деген ниеті еді…

Таулар алыстаған сайын биіктейді… Осы бір сөз әкеден ерте қалған маған анам кеткелі тіпті жақындай түсті. Менің асқар тауларым биікте. Оларға деген сағынышым мен махаббатымды жеткізуге қара сөздің қанша қаймағын терсем де жеткізе алар емеспін. Олар – менің мәңгілік Эвересім. Олар – менің бет түзейтін құбылам…

Нұрсұлтан ҚАЙРАҚБАЙҰЛЫ