Аналық аралардың өмір сүру ұзақтығы 6 ай екенін білесіз бе? Сәби 6 айлығында енді тәй-тәй басып жүруге ұмтылса, аралар бұл уақытта ұрпағын жалғастырады. Ал бірі білсе, бірі білмес, бал аралары 1 ай ғана тіршілік етіп, өледі екен. Біз мән бермейтін қоршаған әлемнің қызығы өте көп. Жыбырлаған құмырсқадан бастап барлық тіршілік иесі еңбекке жақын келеді екен. Бұл жөнінде Омарташы Елшат Қалиев кенінен айтып өтті. Сондай-ақ бұл кәсіптің пайдасы мен тиімділігіне тоқталды.
– Бал арасын өсіру оңай емес. Бұл жұмыс тиянақтылықты аса қажет етеді. Болашақ омартаның айналасында орман немесе ағаш шоғырларының, бау-бақшалардың болуы тиіс. Бұған Сырдың өңірінің жидесі, жыңғылы, жантағы гүлдегенде бал арасының белсенді әрекеті күшейеді. Сонда барып бала арасы сіздің үмітіңізді ақтайды. Жалпы, мен 1992 жылдан бері омарташы болып келемін. Ұстазым – әкем. Тәжірибем жеткілікті. Жақында бал дүкенін ашсам деймін. Омартада 100-ге жуық ұя бар. Бал өндірісінде береке бар, – дейді Елшат Хамитұы.
Аралар колония немесе ұя түрінде өмір сүреді. Әр ұяда мыңдаған ара болады. Олар жұмысшы, аналық және трутень аралар деп бөлінеді. Олардың ең көп бөлігі − жұмысшылар. Міндеттері әртүрлі: бал жинау, ұя тазалау, тамақтандыру және ұяны қорғау. Патша ара ұядағы жалғыз аналық және оның негізгі міндеті – жұмыртқа салу. Ал жұмысы, қызметі жоқ − еркек аралар.
Елшат Әбілхайыр хан көшесі, № 53 мекенжайында тұрады. Яғни қала тұрғыны. Омарташының айтуынша, бал арасы үлкен бизнеске жол бастар кәсіп. Әсіресе, жергілікті жердің өніміне сұраныс жоғары.
Аралар тек бал жасаумен шектелмейді. Олардың ең маңызды қызметінің бірі – тозаңдандыру. Аралар гүлге қонған кезде, денесіне тозаң жабысып, басқа гүлге ұшқанда, сол тозаңды тасымалдайды. Бұл процесс өсімдіктердің жеміс беруіне ықпал етеді. Аралардың тозаңдандыру қызметі болмаса, біршама дақыл мен жеміс-жидектердің өнімділігі айтарлықтай төмендер еді. Сандарға сүйенсек, аралар әлемдегі өсімдіктердің 80%-ын тозаңдандырады.
Айта кету керек, шырын балды ежелден тағам ретінде тұтынумен қатар, халықтық емдеу дәстүрінде де түрлі сырқаттарға жиі қолданған. Сол себепті де оны тек тағам ретінде ғана емес, түрлі емге пайдалануға болады. Ең бастысы, Қызылорданың таза табиғи өнімін пайдаланып, ем шараларын дұрыс жасай білсек екен.
Зерттеулерге сүйенсек, бір омартадан ондаған килограмм бал алынады. Бір келі балға айналатын гүл шырынын жинау үшін бал арасы 300 мың шақырым ұшып, сол уақыт аралығында 19 миллион гүлге қонуы керек екен. Бір бал арасы сағатына 6,5 км жылдамдықпен ұшып, бір жұмыс күнінің ішінде шамамен 7 мың гүлге қонады. Осы дерекке қарап-ақ, бал арасының еңбекқор жаратылыс екенін түсінуге болады. Ал бал арасының бабын тапқан омарташының әр күні қаншалықты бейнетке толы екені айтпаса да түсінікті. Алайда таңмен таласа тұрып, бел жазбай тірлік жасайтын еңбек адамының әр күні берекелі болатыны рас. Содан болар халқымыз «еңбек ̶ ырыстың қазығы» деп шаруа адамын көпке насихаттаған.
